گره کور فرهنگ سازی بر مدیریت پسماند تبریز/ طلایی که در سایه بی برنامگی ها همچنان کثیف است

به گزارش خبرنگار مهر، هر چند این مساله در ابتدا ظاهری ناخوشایند و گاهی مانند ذات طبیعی این پدیده بد بو دارد اما باید به این نکته دقت کرد که بازیافت زباله اکنون در سطح جهانی تبدیل به صنعتی سودآور و صد البته دوستدار محیط زیست تبدیل شده بطوری که در کشورهای پیشرفته دیگر سالهاست که سوزاندن زباله به کتاب خاطرات شهرداری ها پیوسته و اکنون با روش های جدید نه تنها از هدر رفت این منبع عظیم سرمایه جلوگیری می شود بلکه هر روزه کاربری ها و محل های استفاده جدیدی برای محصولات حاصل از بازیافت زباله ها تعریف می شود.

این موضوع تا جایی پیش رفته است که اکنون زباله ها یا همان پسماند شهری لقب گرانقدری چون طلای کثیف را یدک می کشند تا تنها قرابت لقبی آن با نفت یا همان طلای سیاه نشان دهنده ارزش این منبع کم هزینه اما بشدت سودآور باشد، موضوعی که متاسفانه در کشور ما و بویژه در کلانشهری چون تبریز که بر اساس آخرین آمارها روزانه بین یکهزار و 200 تا یکهزار و 300 تن زباله در آن تولید می شود، چندان مورد توجه قرار نمی گیرد تا براحتی شاهد هدر رفت طلایی باشیم که در شیرابه های بی برنامگی و بی توجهی به فرهنگ سازی همچنان کثیف و بد بو باقی مانده است.

یکی از ابتدایی ترین گام ها در مدیریت پسماند شهری، تفکیک زباله از مبداء است، پدیده ای که سالهاست در مورد آن سخن گفته می شود اما چندان خروجی ملموس و امیدوار کننده ای درباره آن مشاهده نمی شود بطوریکه که تنها جمع آوری زباله در ساعاتی خاص از روز یا شب به عنوان مهمترین وظیفه ای تلقی می شود که شهروندان در خصوص تفکیک زباله ها خود را موظف به انجام آن می دانند و در ادارات و سازمان ها نیز هنوز زباله های خشکی مانند کاغذ با تفاله های چایی آبدارخانه در یک سطل جمع می شوند تا بخوبی متوجه شویم که هیچ دلنگرانی در مورد تفکیک این زباله های ارزشمند وجود ندارد، زباله هایی که تفکیک و بازیافت آنها بسیار ساده تر و کم هزینه تر از دفع آنهاست.

برنامه جامع و مدونی برای فرهنگ سازی و مدیریت صحیح در حوزه پسماند شهری تبریز وجود ندارد

در همین خصوص به سراغ قائم مقام شرکت مجری و متولی تفکیک زباله از مبداء تبریز می رویم تا ابعاد این مساله را از اهل فن آن جویا شویم. محسن صابری در خصوص بحث تفکیک و بازیافت زباله با اشاره به دو مولفه اصلی خاطرنشان کرد: باید به این نکته توجه کرد که تفکیک زباله از مبداء حول دو محور اصلی می چرخد که یکی بحث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و دیگری عملیات اجرایی است که در مورد کلانشهر تبریز، متولی مورد اول شهرداری است و عملیات اجرایی این بحث بر عهده بخش خصوصی گذاشته شده است اما متاسفانه بدلیل ایجاد نشدن زیرساخت های فرهنگی در این حوزه، کار اجرایی بخش خصوصی نیز با مشکل مواجه است.

این مقام مسوول شرکت صنعت سازان فتح در تشریح موضوع گفت: ساده ترین انتظار ما به عنوان بخش خصوصی در این مورد، اجرای برنامه های مختلف فرهنگ سازی از سوی سازمان مدیریت پسماند کلانشهر تبریز است در حالی که حتی هنگام مراجعه به سازمان های دولتی برای دریافت زباله های خشکی مانند کاغذ باطله، شاهد هستیم که مسوولان سازمان ها انتظار دریافت وجه نقد در ازای تحویل دادن این زباله ها دارند در صورتیکه بر اساس ماده 16 قانون مدیریت پسماند کشوری نه تنها این سازمان ها موظف به تحویل بدون قید و شرط زباله های خود هستند بلکه خاطیان در این زمینه نیز باید با جرایم نقدی روبرو شوند و همین امر بخوبی نشان دهنده نوع فرهنگ سازی صورت گرفته در سال های گذشته است.

وی در ادامه به بحث زباله دزدی در تبریز اشاره و تصریح کرد: بدلیل ارائه نشدن برنامه مدونی برای کنترل و مدیریت افراد غیرمجاز در جمع آوری پسماند شاهد پدیده ای بنام زباله دزدی در تبریز هستیم و بدلیل ناآگاهی مردم و دفع یکجای زباله های خشک و تر، تنها درصد کمی از زباله های خشک به کارخانه بازیافت زباله می رسد چرا که پیش از رسیدن مسوولان جمع آوری زباله این شرکت، زباله دزدها به سرعت آنها را جدا کرده و زیان قابل توجهی به شرکت صنعت سازان فتح به عنوان متولی بخش خصوصی در بحث جمع آوری، تفکیک و بازبافت زباله تبریز وارد می کنند.

صابری با اشاره به مذاکرات صورت گرفته با سازمان مدیریت پسماند و شورای شهر تبریز افزود: امیدواریم خروجی اجرایی این مذاکرات منجر به برطرف شدن موانعی چون تعریف جامع ارزش افزوده پسماند شهری برای شهروندان، در اختیار قراردادن فضای 20 هکتاری مورد توافق به شرکت صنعت سازان فتح برای پشته گذاری زباله ها و تولید کودهای عالی، تحویل 50 کانکس به این شرکت جهت مدیریت جمع آوری زباله ها و افزایش پول دروازه ای هر کیلو زباله (Fee Gate) شود تا علاوه بر حل مشکلات بخش خصوصی در حوزه بازیافت، شاهد بهره برداری درست از چنین منبع درآمدی سرشاری باشیم.

آموزش شهروندی؛ حلقه مفقوده مدیریت پسماند شهری

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز نیز از این بحث به عنوان یکی از چالش های مدیریت شهری نام برده و با اشاره به ضرورت حرکت جهشی در اجرای برنامه های طراحی شده برای مدیریت پسماند کلانشهر تبریز گفت: با تفکیک و بازیافت مناسب زباله، این آلاینده های محیط قابل تبدیل به کمپوست و انرژی هستند و بر همین اساس در آینده ای نزدیک بسته های مشارکتی طراحی شده برای جذب سرمایه گذار و اجرای پروژه های استحصال بیوگاز و تولید انرژی برق از پسماندهای شهری توسط بخش خصوصی ارائه می شود تا ضمن برون سپاری خدمات شهری، حرکتی جدی و جهشی در حوزه مدیریت پسماند کلانشهر تبریز صورت گیرد.

علیرضا اصغری در خصوص برنامه های اجرا شده توسط مجموعه تحت مدیریت خود به عنوان اصلی ترین متولی مدیریت پسماند کلانشهر تبریز نیز اظهار کرد: احداث بزرگترین مرکز دفن مهندسی و بهداشتی پسماندهای شهری کشور در تبریز، مدیریت جمع آوری زباله ی کلینیک ها و داروخانه ها، ساماندهی خودروهای نخاله بر، مکانیزه کردن خدمات شهری، نظارت بر پیمانکاران خدمات شهری، احداث مدرن ترین تصویه خانه شیرابه پسماندهای شهری کشور با روش ام بی آر و همچنین احداث کارخانه بازیافت مواد و تولید کمپوست و جنگل کاری 50 هکتاری اطراف مرکز دفن مهندسی و بهداشتی پسماندهای شهری تبریز از جمله اقدامات و برنامه های سازمان مدیریت پسماند این شهر در سال های گذشته بوده است که البته این اقدامات و مکانیزاسیون صورت گرفته چندان پاسخگوی وضعیت فعلی شهر تبریز از لحاظ پسماند شهری نیست.

وی آموزش شهروندی را حلقه مفقوده مدیریت پسماند شهری دانست و تصریح کرد: سالانه 600 میلیارد ریال صرف جمع آوری و مدیریت زباله و پسماند تبریز می شود که افتتاح و راه اندازی نخستین زباله گاه مرکزی شهر تبریز با استانداردهای بین المللی و مجهز به تصفیه خانه ای برای تصفیه شیرابه تولید شده در مرکز دفن به روش MBR و براساس استانداردهای بومی سازی شده کشورهای اروپایی و آمریکایی می تواند نقش مهمی در کاهش این هزینه ها داشته باشد و این در حالی است که راه اندازی این زباله گاه به همراه راه اندازی کارخانه کود آلی غنی شده، کارخانه بازیافت و اجرای طرح مکانیزاسیون خدمات شهری علاوه بر کاهش هزینه ها تاثیر بسزایی در تامین سلامت شهروندان نیز خواهد داشت.

تدوین طرح جامع، برقراری ارتباط مستقیم با مردم و آموزش و فرهنگ سازی درست، ضروریات مدیریت پسماند شهری تبریز

شهردار کلانشهر تبریز نیز چندی پیش در نشست راهبردی مدیریت پسماند تبریز که با رویکرد حفظ محیط زیست برگزار شد، از برنامه های جامع شهرداری این کلانشهر برای ساماندهی حوزه پسماند شهری خبر داد و گفت: بر اساس توافق صورت گرفته با اداره آموزش و پرورش اقدام به تعیین شهرداران مدرسه خواهیم کرد و علاوه بر آن در صورت تصمیم شورای شهر تبریز برای تشکیل و احیای شورایاران و همیاران محله، شهرداری تبریز نیز بر اساس تعهد خود به حمایت و اجرای طرحهای مختلف آموزش شهروندی، آمادگی کامل خود را برای همکاری و کمک به اجرای این طرح ها اعلام می کند.

صادق نجفی با تاکید بر برنامه ریزی و تدوین طرح جامع برای حفظ محیط زیست و پاک کردن فضای شهر و نیز لزوم برقراری ارتباط مستقیم با مردم برای آموزش و فرهنگ سازی درست در بحث مدیریت پسماند شهری تبریز اظهار داشت: نصب تلویزیون های بزرگی در شهر برای ارائه برنامه های آموزشی و فرهنگ سازی در زمینه پسماند شهری و نیز برقراری ارتباط میان شهروندان و اهالی محله های شهر با شهرداران مناطق بوسیله ویدئو کنفرانش در کنار بکارگیری بخش خصوصی در نظافت شهر از جمله برنامه ها و طرح ریزی های شهرداری کلانشهر تبریز برای فرهنگ سازی و مدیریت صحیح پسماند شهری است.

وی با اشاره به ضرورت حرکت با برنامه در حوزه مدیریت پسماند شهری تصریح کرد: اگر در راستای طرحی جامع برای مدیریت پسماند حرکت کنیم نه تنها نیازی به صرف هزینه های کلان نخواهیم داشت بلکه تنها با فرهنگ سازی مناسب میان شهروندان می توانیم ضمن سامان بخشیدن به این حوزه از مزایای اقتصادی آن نیز بهره مند شویم و شهرداری نیز بر همین اساس و علاوه بر عقد تفاهمنامه شهرداران مدرسه با اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، در تلاش است تا با کمک بخش خصوصی، کارخانه تبدیل زباله به انرژی را بر اساس طرح های پیشرفته اجرا شده در شهرهای توسعه یافته دنیا در تبریز ایجاد کند.

به هر ترتیب باید در انتظار نشست و دید که آیا طرح ها و وعده های داده شده از سوی مدیران شهری کلانشهر تبریز در خصوص ساماندهی حوزه پسماند به بار می نشیند یا همچنان شکاف میان حرف تا عمل موجب هدر رفت سرمایه ای عظیم به نام زباله های شهری می شود، حوزه ای که توجه و برنامه ریزی جدی در خصوص آن می تواند به نمونه ای بارز از تحقق شعارهای محقق نشده در مورد خروج از اقتصاد تک محصولی و به واقعیت پیوستن برنامه های اقتصاد مقاومتی شود.

مدیریت صحیح و اصولی پسماند شهری نه تنها از اتلاف منابعی جلوگیری می کند که تامین آنها نیازمند صرف هزینه های کلان و حتی در مواردی موجب وابستگی به کشورهایی است که محصولات صادراتی خود به کشور ما را از طریق مدیریت و بازیافت همین زباله ها تامین می کنند، بلکه بدون هیچ تردیدی موجب اشتغالزایی، ایجاد فن آوری های نو، سالم سازی محیط زیست و مزایای بیشمار دیگری می شود و این مهم دست یافتنی نخواهد بود مگر زمانی که وعده ها با عمل همراه شوند تا طلایی ارزشمند از میان شیرابه ها و بوی بد زباله گاه ها استخراج شود.

------------------------

گزارش از: حسن عبداللهی